W trudnym czasie pandemii, kiedy nadzwyczajne warunki
wymuszają zawieszenie funkcjonowania szeregu instytucji, Biuro ds
Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego znalazło
sposób umożliwiający kontynuowanie działalności
informacyjno-edukacyjnej. Działalność ta prowadzona jest od
pewnego czasu w formie cyklicznych webinariów, w których biorą
udział liderzy ruchów i organizacji związanych z ochroną zdrowia
psychicznego.
Jedno z takich webinariów, przeprowadzone dnia 14. V.
2020 r., poświęcone zostało zagadnieniu: „Organizacja pracy
oddziału psychiatrycznego centrum zdrowia psychicznego
(całodobowego) w dobie trwającej pandemii”. Powyższy temat
znalazł naświetlenie w wypowiedziach prelegentów: prof. dr hab.
Piotra Gałeckiego Kierownika Kliniki Psychiatrii Dorosłych
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi a zarazem Konsultanta Krajowego w
Dziedzinie Psychiatrii; prof. dr hab. Andrzeja Kokoszki Kierownika II
Kliniki Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Przewodniczącego Stowarzyszenia Oddziałów Psychiatrycznych
Szpitali Ogólnych oraz Marka Posobkiewicza Głównego Inspektora
Sanitarnego MSWiA.
Konferencja odbyła się w Centrum Prasowym PAP, zaś
jej moderatorami byli: red. Justyna Wojteczek i dr nauk med. Tomasz
Szafrański Sekretarz Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Wprowadzenia dokonał dr Marek Balicki.
Marek Posobkiewicz (GIS MSWiA) zwrócił uwagę na
zmienione w dobie pandemii warunki opieki psychiatrycznej. Specyfiką
obecnej sytuacji jest - jak wskazywał – brak „złotego
standardu” leczenia osób chorych na wirusa covid-19. W tym
kontekście ważne jest zachowanie zdrowego rozsądku w kreowaniu
przepisów prawnych mających chronić obywatela i pacjenta, jak
również w interpretowaniu tych przepisów.
Prof. Piotr Gałecki zwrócił uwagę na znaczenie
rozlokowanych w każdym województwie szpitali jednoimiennych oraz
wskazanych przez Wojewodę jako tych, które wyłącznie uprawnione
są do sprawowania opieki medycznej nad zarażonymi przez covid-19 i
wymagającymi leczenia psychiatrycznego pacjentami. Ta część
wymienionej grupy pacjentów, którą stanowią dzieci i młodzież,
liczyć może zaś na specjalistyczną pomoc świadczoną przez
Klinikę Psychiatrii Wieku Rozwojowego Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego oraz przez analogiczną placówkę w Krakowie.
Ze zrozumiałych względów szereg spośród
konsultacji wymaganych przez obowiązujące procedury, dokonuje się
drogą telefoniczną. Takie rozwiązanie dotyczy już np. konsultacji
przeprowadzanych w celu potwierdzenia zasadności przyjęcia do
szpitala.
Jednym z rozwiązań służących oddzieleniu pacjentów
psychiatrycznych wymagających leczenia na covid-19 i nie
wymagających takiego leczenia jest funkcjonowanie oddziałów
przejściowych. Obowiązujące przepisy nakazują przeprowadzenie
testu na koronawirusa między 5-tą a 7-mą dobą hospitalizacji na
oddziale przejściowym.
Ogół stosowanych procedur postępowania
sanitarno-epidemiologicznego stanowi pochodną zaleceń Głównego
Inspektora Sanitarnego oraz Konsultanta Krajowego ds Chorób
Zakaźnych.
Wypowiedź prof. Andrzeja Kokoszki dotyczyła aspektów
praktycznych stosowania procedur. Funkcjonujące centra zdrowia
psychicznego korzystają z szeroko im udostępnionych środków
ochrony osobistej. Standardem jest korzystanie z teleporad, co nie
oznacza całkowitej rezygnacji z wizyt domowych. Te ostatnie muszą
się bowiem odbywać np. w wypadkach konieczności aplikowania leków
o przedłużonym działaniu. Wielorakie uwarunkowania nakazują
niekiedy odbywanie konsultacji drogą niestandardową – stąd
niektóre z nich odbywają się np. na ławce w parku...
Integralną część konferencji stanowiły odpowiedzi
prelegentów na zadane Im za pośrednictwem czatu pytania. W swojej
relacji skoncentruję się jedynie na kilku spośród udzielonych
przez specjalistów odpowiedzi.
Jak stwierdził prof. Piotr Gałecki, fakt braku
przeprowadzenia uprzedniego testu przy wskazaniu do przyjęcia na
oddział psychiatryczny osoby, u której nie stwierdzono dotąd
covid-19 nie może być podstawą do odmowy przyjęcia na oddział.
Marek Posobkiewicz odpowiedział na pytanie dotyczące
leczenia psychiatrycznego osób przebywających na kwarantannie z
powodu ryzyka zakażeniem. Osoby przebywające na kwarantannie przez
pierwszy jej tydzień powinny być kierowane do szpitali
jednoimiennych. W wypadku osób przebywających na kwarantannie drugi
tydzień rekomendowane jest przeprowadzenie testu molekularnego na
covid-19, którego wynik posiada decydujące znaczenie w kontekście
alternatyw przyszłego leczenia.
Odpowiadając na pytanie o możliwość dostarczania
paczek pacjentom w czp, prof. Andrzej Kokoszka wskazał, iż w
podległej Mu placówce istnieje możliwość ich dostarczania (są
one pozostawiane przy wejściu do czp). Nie przewiduje się natomiast
możliwości – jak w odpowiedzi na inne pytanie stwierdził
prelegent – wykorzystania komputerów jako standardowej drogi
kontaktu pacjenta z rodziną lub lekarza profesjonalisty z rodziną.
Analogiczną rolę pełnią bowiem szeroko dziś upowszechnione i
wykorzystywane smartfony.
Kolejne pytanie dotyczyło źródeł finansowania
testów wykrywających covid-19. W wypadku badań pacjentów koszty
ich pokrywa NFZ; koszty badania personelu pokrywa miejscowy Urząd
Marszałkowski.
Odpowiadając na trudne pytanie dotyczące
obowiązywalności zaleceń, których nie da się ubrać w formę
nakazową a które powinny być przestrzegane, prof. Piotr Gałecki
podkreślił rangę tych przede wszystkim zaleceń, które pochodzą
od Konsultanta Krajowego ds Chorób Zakaźnych.
W toku konferencji nie mogły zapewne nie paść
pytania o perspektywy i termin zakończenia okresu pandemii i
zniesienia obecnych, tymczasowych procedur. Udzielenia odpowiedzi na
to pytanie podjął się Marek Posobkiewicz, który wyjaśnił, iż
naszym przyszłym zwycięstwem nad pandemią będzie możliwość
postępowania z koronawirusem w taki sam sposób, w jaki dziś
zwykliśmy postępować np. z grypą. Szpitale jednoimienne zapewne
pozostaną elementem krajowej opieki zdrowotnej do końca roku.
Spodziewać się jednak należy w okresie późniejszym powracania do
warunków normalnych.
W kontekście tego właśnie pytania znamienną wydaje
się być także udzielona przez dr Tomasza Szafrańskiego
informacja: Zespół Leczenia Środowiskowego w Krakowie nie przerwał
normalnej pracy w warunkach pandemii.
Webinarium, którego jednym z uczestników był piszący
te słowa, trwało ok. 1h 40 minut. Tym spośród jego uczestników,
których pytania nie mogły spotkać się z odpowiedzią ze strony
zaproszonych Gości, zagwarantowano odpowiedź w terminie późniejszym
– po przesłaniu pytań na adres Biura ds Pilotażu NPOZP.
Pracownikom tej instytucji należą się wyrazy uznania
za – jakże potrzebne – zaangażowanie na rzecz osób chorujących
psychicznie w dobie pandemii.
Zygmunt Marek Miszczak
